Geisha là gì? Đối với những người yêu thích văn hóa Nhật chắc hẳn đều đã nghe qua “Geisha”. Geisha ở Nhật Bản được thế giới biết đến là người có khuôn mặt được phủ lớp phấn trắng đặc trưng, đôi môi đỏ và kiểu tóc trau chuốt. Ngày nay, có không ít người, đặc biệt là người nước ngoài hiểu nhầm rằng Geisha ở Nhật chính là người làm nghề mại dâm trá hình, nhưng sự thực không phải như vậy. Vì thế, bài viết này sẽ mang lại cho các bạn những kiến thức đúng về Geisha của Nhật là nghề như thế nào?
Xem thêm: Trà đạo Nhật Bản
Geisha là gì? (芸者-Nghệ giả)
Ở Nhật Bản, Geisha được biết đến là những nghệ sĩ vừa có tài ca múa nhạc lại vừa có khả năng trò chuyện, được xem là một loại nghệ thuật giải trí truyền thống của Nhật bắt đầu xuất hiện từ thời Edo, cách nay khoảng 300 năm. Trong tiếng Nhật cũng có 2 thuật ngữ khác để gọi những người làm công việc giống Geisha đó là Maiko (Vũ kĩ) và Geiko (Nghệ sĩ). Vậy những thuật ngữ này giống và khác nhau như thế nào?
Sự khác nhau giữa Geisha（芸者・ Maiko（舞子)・Geiko（芸妓)-Geisha là gì?
Geisha và Maiko hay Geiko đều là thuật ngữ chỉ những người phụ nữ làm công việc tạo niềm vui trong những bữa tiệc hoặc tại các quán trà bằng cách biểu diễn những loại hình nghệ thuật như: ca hát, nhảy múa, trò chuyện và chơi đàn Shamisen. Về cơ bản thì 3 thuật ngữ này giống nhau về loại hình công việc tuy nhiên giữa chúng cũng có sự khác nhau.
Sự khác nhau giữa lúc học nghề và sau khi tu nghiệp
Hiện nay, ở Kyoto, độ tuổi từ khoảng 15 tuổi (sau khi tốt nghiệp trung học) đến khoảng 20 tuổi đó là giai đoạn học nghề cho đến khi trở thành Geisha. Trong thời gian này, các geisha mới học nghề sẽ được huấn luyện kỹ lưỡng các điệu múa, trà đạo, hóa trang, cắm hoa, các nghi thức, và phong tục khi tiếp đãi khách trong phòng Tatami,… từ những người đi trước (Geisha đàn chị). Mất khoảng 5 năm để học các loại nghệ thuật như Nagauta, Shamisen, Trà đạo và Cắm hoa và sau khoảng một năm luyện tập, họ sẽ ra mắt với tư cách là một Maiko.
Sau đó, nếu được bà chủ của Okiya hoặc hiệp hội công nhận khả năng của họ có thể chính thức trở thành Geiko/Geisha sau nghi lễ gọi là “Hakama” – “Nghi lễ mặc Kimono cho Geisha” . Nếu bạn đứng một mình với tư cách là một Geisha, sẽ được đăng ký vào Okiya (Nơi ở và làm việc của các Geisha) và sẽ đến phòng Tatami để phục vụ khách hàng và biểu diễn nghệ thuật.
Sự khác nhau về tên gọi theo vùng
Ở Kyoto, khoảng thời gian học nghề này được gọi là “Maiko” – 「舞妓」, nhưng ở vùng Kanto, lại được gọi là “Hangyoku” -「半玉」（はんぎょく）hay là “ Oshaku)「御酌」（おしゃく）Có hai cách đọc từ「芸妓」 là Geigi hoặc là Geiko, và ở Kansai cả 2 cách viết「芸妓、芸子」đều được gọi là Geiko. Ở các vùng khác đều gọi là Geisha -「芸者」
Mặc dù có sự khác biệt về cách gọi tùy theo vùng miền, nhưng dù là Geisha hay là Geiko về việc làm cho khách hàng vui bằng các loại nghệ thuật như múa, hát và chơi đàn Shamisen thì không khác nhau mấy. Và có thể nói tinh thần sống hết lòng hết dạ vì nghệ thuật của họ đều giống nhau.
Sự khác nhau về kiểu tóc
Maiko có tóc được duỗi và buộc mà không cần đội tóc giả. Một khi tóc của Maiko được buộc lên thì họ sẽ giữ kiểu tóc đó trong một tuần. Kiểu tóc để buộc sẽ được quyết định tùy theo số năm kinh nghiệm, và ở những sự kiện quan trọng như lễ hội Gion (Lễ cầu an được tổ chức ở Kyoto), họ sẽ buộc một kiểu tóc đặc biệt. Và chỉ có Maiko mới có thể cắm hoa theo mùa trên tóc. Ngược lại, các Geisha sẽ đội tóc giả có tên là Shimada – có hình dạng giống kiểu tóc Pompadour khá nổi tiếng với kiểu tóc của những người phụ nữ chưa kết hôn vào thời Edo, thay vì tạo kiểu trên tóc thật, và không mang trâm cài tóc nhiều lắm.
Sự khác biệt về Kimono
Chìa khóa để phân biệt trang phục của Maiko và Geisha là cách thắt Kimono hay Obi (dây thắt lưng). Maiko thường mặc kimono sặc sỡ với hoa văn và có phần thắt lưng Obi dài tới mắt cá chân (tầm 5-7m) và được thả ở dạng treo lơ lửng. Chiếc obi rời chỉ có ở Maiko ở Kyoto, có tổng chiều dài hơn 5 mét và khá nặng.
Mặt khác, các Geisha thường mặc kimono đen hoặc kimono sang trọng, và obi là một chiếc trống (giống như kimono mà bạn thường thấy).
Sự khác biệt về đôi guốc
Maiko đi đôi guốc có hình dạng đặc trưng làm từ cây thường xuân, là một đôi guốc tròn được gọi là “Okobo” cao khoảng 10 cm. Đôi guốc ở bức tranh bên phải là một dạng guốc thường thấy ở các Maiko. Ngoài ra, nó còn được gọi là “Guốc Pokkuri” hoặc là “Bokkuri”. Ngược lại Geisha đi guốc trông nhẹ và thoải mái hơn nhiều so với Maiko.
Có thể gặp Geisha ở đâu khi đến Nhật?
Maiko và Geisha ban đầu xuất hiện trong các quán trà xung quanh Higashiyama, nơi có đền Yasaka ở Kyoto, vào thời Edo khoảng 300 năm trước. Quán trà là một cửa hàng phục vụ trà cho những người đến thăm đền chùa và những người đi trên đường cao tốc, và các Geisha làm việc tại quán đó đã bắt đầu ca hát và nhảy múa như những nghệ sĩ thực thụ để tiếp đãi khách. Đó là sự khởi đầu của Maiko và Geiko. Ngày nay, Geisha chỉ xuất hiện trong những nhà hàng sang trọng bậc nhất Tokyo và Kyoto, nơi không phải ai cũng có thể vào được dù cho có nhiều tiền. Bạn cần phải có địa vị xã hội cao mới được chiêm ngưỡng Geisha.
Ở Kyoto có một khu vực tên là Hanamachi-Khu phố hoa, nơi các Geisha thường tập trung sinh sống.
Kamishichiken Gion Kobu
Đây là 2 Hanamachi lâu đời nhất trong số 5 Hanamachi ở Kyoto. Gion Kobu là quán trà mở trước cổng đền Yasaka vào thời Edo là nơi khởi đầu Hanamachi. Ngoài ra để chiêm ngưỡng vẻ đẹp Geisha ngoài phố, du khách có thể đến các khu phố nổi tiếng ở Kyoto là Pontocho, tại Tokyo có thể đến Shimbashi, Asakusa và Kagurazaka.
Tuy nhiên, Hầu hết các maiko bạn nhìn thấy xung quanh đền Kiyomizu, Gion và Arashiyama ở Kyoto trong mùa du lịch không thực sự là Maiko thật. Họ được gọi là “Maiko biến hình” hoặc “Maiko tham quan” và thường được du khách hóa trang thành Maiko. Ban ngày thường là thời gian cho các bài học, và những người phụ nữ mặc trang phục giống Maiko vào ban ngày khả năng cao là giả. Nếu bạn thấy một Maiko hoặc Geisha đi nhanh vào buổi tối, đó có thể là người thật.
Các quy tắc nên tuân thủ nếu gặp Geisha-Geisha là gì
Những kí hiệu bằng hình ảnh giống như hình trên có ở khắp mọi nơi để ngay cả trẻ em cũng có thể dễ dàng nhìn thấy chúng. Tuyệt đối không được chạm hoặc kéo Kimono. Không đứng trước mặt các Geisha hoặc Maiko đang đi bộ và cản trở đường đi của họ để chụp ảnh. Nếu bạn nhìn thấy một Maiko hoặc Geisha thì chỉ nên nhìn hoặc chụp họ từ xa là được.
Xem thêm: Sách Tâm Lý Tiếng Nhật
