Nhật Bản có rất nhiều búp bê truyền trống với nhiều kiểu dáng, màu sắc và ý nghĩa khác nhau. Tuy nhiên, trong bài viết lần này, chúng tôi xin phép nói kĩ về một trong số đó. Đấy chính là búp bê Daruma.
Mục lục
Búp bê Daruma là gì?
Daruma là một loại búp bê lấy hình mẫu từ Bồ Đề Đạt Ma ( “Bodhidharma Daishi” hay “Daruma Dashi”). Ông là người đã sáng lập nên Thiền Tông. Búp bê Daruma có đặc trưng là cho dù có ngã bao nhiêu lần, nó cũng sẽ tự đứng dậy. Vì vậy, tại Nhật Bản, nó được cho là một lá bùa may mắn có thể thực hiện bất kỳ điều ước nào.
Búp bê Daruma được biết đến rộng rãi vào thời Muromachi với sự truyền bá của “Thiền”, và trở thành mô-típ cho đồ chơi “Okiagari Koboshi” vào thời Edo.
Phong tục vẽ một mắt cho Daruma khi ước nguyện và vẽ mắt còn lại khi điều ước thành hiện thực vẫn còn được lưu truyền rộng rãi. Và phạm vi điều ước khá rộng, đơn giản từ chúc may mắn cho đến những ước nguyện lớn hơn như làm ăn phát đạt, gia đình hạnh phúc, an khang,…
>>Xem thêm: Chúc may mắn trong tiếng Nhật
Nguồn gốc của búp bê Daruma
1. Búp bê Daruma được lấy cảm hứng từ một nhà sư Phật giáo đến từ Ấn Độ – Daruma Daishi
Daruma là con trai thứ ba của Vua Nam Ấn, và đã truyền bá Phật giáo ở Nhật Bản trong 67 năm kể từ khi ông sinh ra. Sau đó, ông đã chuyển đến Trung Quốc và ở tại chùa Thiếu Lâm Tự – một nơi nổi tiếng về võ thuật.
Người ta nói rằng ông đã đối diện với bức tường trống và tiếp tục tập thiền trong chín năm sau đó. Cuối cùng, tay chân của ông đã bị thối rữa do sự khắc nghiệt của việc tập luyện. Đây là lý do tại sao búp bê Daruma không có tay chân.
Từ đó, từ “Menpekikunen (đối diện với mặt tường 9 năm)” đã được ra đời như một phép ẩn dụ về sự kiên nhẫn và sự tận tâm đối với một việc.
Người ta cũng nói rằng để không ngủ gật trong khi tập luyện, Daruma Daishi đã cắt mí mắt của mình và vì giai thoại này mà búp bê Daruma có đôi mắt mở trừng trừng.
Sau khi qua đời, ông đã nhận tước hiệu Daishi từ triều đình lúc bấy giờ và được gọi là Bodhidharma Daishi.
Cũng có giả thuyết cho rằng một người vì tình nguyện trở thành đệ tử của ông mà đã tự chặt cánh tay của mình để thể hiện sự nghiêm túc. Điều này có màu sắc hơi u ám và hơi hướng bạo lực đối với một lá bùa may mắn như búp bê Daruma nhỉ.
>>Xem thêm: Trà đạo Nhật Bản – 7 bước cơ bản
2. Phong tục “điểm mắt” cho búp bê Daruma đã có từ thời Edo
Người ta nói rằng phải đến thời Edo, Daruma mới trở thành bùa may mắn như hiện tại. Bằng cách đặt một trọng lượng vào phần dưới của cơ thể, nó đã được tạo ra với hình dạng giống như “Okiagari Koboshi”.
Người ta nói rằng lý do búp bê Daruma được sơn màu đỏ là vì chiếc áo choàng của các tu sĩ cấp cao như Daruma Daishi mặc có màu đỏ tươi (màu đỏ hơi vàng).
Ngoài ra, vào thời điểm đó, bệnh đậu mùa là một đại dịch ở Nhật Bản. Loại bệnh này lúc đó có khả năng lây nhiễm và tỷ lệ tử vong cực kỳ cao, và người ta nói rằng có nhiều di chứng để lại như mù lòa ngay cả khi người bệnh đã được cứu sống.
Vì vậy, người bán búp bê Daruma đã chuẩn bị những con chưa được vẽ mắt và nói rằng: “Hãy điểm mắt cho nó (= làm phép tránh bệnh đậu mùa)”. Từ đó, người ta bắt đầu tin rằng sẽ có điều tốt đẹp xảy ra nếu vẽ mắt cho Daruma. Vì vậy, khi muốn ước điều gì, bạn hãy vẽ cho búp bê Daruma con mắt trái, và khi điều ước thành hiện thực, hãy vẽ mắt phải cho nó nhé.
Ý nghĩa màu sắc của búp bê Daruma
Ngày nay, ngoài màu đỏ truyền thống, Daruma còn được tô những màu khác. Dưới đây, chúng tôi sẽ giới thiệu 6 màu sắc phổ biến hiện tại của Daruma và ý nghĩa của những màu sắc đó.
1. Daruma màu đỏ: Bùa hộ mệnh
Màu đỏ là màu lâu đời nhất của búp bê Daruma và được xem như một loại bùa hộ mệnh bảo hộ chủ nhân tránh khỏi bệnh tật cũng như tai ương. Cũng có thể nói đây là màu được ưa chuộng nhất.
2. Daruma màu trắng: Đạt được mục tiêu
Cũng giống màu đỏ, đây là màu có lịch sử lâu đời nhất. Người ta tin rằng nó sẽ có hiệu quả nếu bạn muốn đạt được mục đích nào đó. Vì vậy, nó được coi là một lá bùa hộ mệnh để “Cầu thành công” và “Thỏa ước nguyện lớn”.
Người ta nói rằng Daruma màu trắng giúp tăng cường sức mạnh cho những con búp bê có màu khắc, vì vậy bạn nên trang trí các Daruma thành một bộ nhiều màu để đảm bảo điêu ước của mình nhanh chóng thành hiện thực.
Ngoài ra, mài trắng còn là gam màu gợi nhớ đến sự ngây thơ, trong sáng nên rất thích hợp để làm quà cưới cho các cặp đôi và được rất nhiều người yêu thích.
3. Daruma màu vàng: Cầu tài lộc
Búp bê Daruma màu vàng ẩn chứa lời chúc “tài lộc tăng tiến”. Ngoài ra, đây cũng là màu gợi nhớ đến những cây lúa trổ bông cho vụ mùa bội thu nên nó được cho là màu may mắn cầu cho “ngũ cốc dồi dào”.
Trước đây, màu đỏ luôn là màu chủ đạo, tuy nhiên người ta nói rằng vào thời điểm du nhập vào Nhật Bản, những con búp bê Daruma thật ra có màu vàng.
4. Daruma màu đen: Làm ăn phát đạt
Những con búp bê Daruma màu đen mang nghĩa “làm ăn phát đạt” vì nó tạo nên sự dư dả (Đây là một cách chơi chữ. Chữ “đen” trong màu đen của Daruma có cùng hán tự với từ “dư dả”). Đối với dân văn phòng, đôi khi chúng được coi như là một lá bùa may mắn để mong cầu thành công.
Hơn nữa, Daruma màu đen còn được cho là có khả năng ngăn chặn tà khí rất mạnh.
5. Daruma màu xanh: Cầu sức khỏe
Búp bê daruma màu xanh lá cây mang hàm ý cầu chúc sức khỏe trường tồn. Đây sẽ là món quà tuyệt vời dành tặng cho những người quan trọng đối với bạn, những người mà bạn luôn mong họ mãi mãi mạnh khỏe, không ốm đau, bệnh tật.
6. Daruma màu hồng: Tình yêu trọn vẹn
Đây là một màu tương đối mới đối với Daruma. Người ta tin rằng vận may tình duyên và hôn nhân sẽ tốt hơn rất nhiều nếu có trong tay búp bê Daruma màu hồng. Hiện nay, có rất nhiều búp bê Daruma có nhiều kiểu dáng dễ thương, phối với màu hồng ngọt ngào chắc chắn sẽ khiến các thiếu nữ yêu thích.
>>Xem thêm: Búp bê cầu nắng
Ý nghĩa của búp bê Daruma
Ngoài là món đồ mang lại may mắn cho người sở hữu, búp bê Daruma còn là một nguồn tạo cảm hứng bất tận.
Dựa trên cấu tạo tương tự với lật đật, Daruma tuy có thể ngã nhưng không bao giờ nằm lâu. Ngã bao nhiêu lần, nó sẽ tự bật lên bấy nhiêu lần. Trong cuộc sống cũng vậy, luôn có những “sóng gió” không nói trước có thể đè chúng ta nằm rạp. Nếu mệt, bạn có thể nghỉ ngơi trong chốc lát, nhưng đừng nằm lâu, hãy nhìn cách búp bê Daruma đứng dậy mà vực lại tinh thần lần nữa.
Không phải ông bà ta luôn nói “thất bại là mẹ thành công” đó sao? Vì lẽ đó, nếu không có thất bại, thì làm thế nào sản sinh ra thành công, nếu bỏ cuộc nằm vật dưới đất, không chịu đứng lên thì làm sao nếm được mùi vị tuyệt vời khi đạt được thành tựu?
Hơn nữa, nếu bạn đã đọc qua nguồn gốc của búp bê Daruma, thông qua những chi tiết hơi u ám và bạo lực ấy, bạn vẫn thấy được một Daruma Daishi luôn nỗ lực trên con đường mình chọn, rồi trở thành hình mẫu cho búp bê Daruma với những ý nghĩa tích cực mà được người dân Nhật Bản yêu thích.
Daruma đã dạy cho chúng ta một bài học về sự nỗ lực cũng như không bao giờ từ bỏ. Mong rằng các bạn có thể có được một búp bê Daruma cho riêng mình. Một con búp bê có thể giúp điều ước bạn thành hiện thực và cũng là con có thể vực bạn dậy khi bạn vấp ngã.
